Οι εννοιολογικοί χάρτες (concept maps) είναι πολυδιάστατα δίκτυα εννοιών και των συσχετίσεων μεταξύ τους, τα οποία αναπαριστούν τις γνωστικές δομές που αναπτύσσουν τα άτομα για μια γνωστική περιοχή. Οι χάρτες που αντιστοιχούν στις εννοιολογικές δομές αποτελούνται από κόμβους (έννοιες ή ιδέες) που συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους (σχέσεις).

Η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια παλιά εκπαιδευτική πρακτική γραφικής αναπαράστασης, οργάνωσης και επικοινωνίας εννοιών και των συσχετίσεων μεταξύ τους. Η ιδέα έχει προταθεί από τον J. D. Novak ήδη από τη δεκαετία του ?60. Όταν οι μαθητές οικοδομούν σύνθετους εννοιολογικούς χάρτες σε μια γνωστική περιοχή, τότε αρχίζουν να εμβαθύνουν σε ότι αφορά στη συνάφεια και στις συσχετίσεις μεταξύ εννοιών και ιδεών.

Όμως, με χαρτί και μολύβι οι μαθητές χρειάζονται πολύ χρόνο και προσπάθεια για την αναθεώρηση και τροποποίηση των εννοιολογικών χαρτών στο υπό μελέτη πεδίο γνώσης.

Με τη βοήθεια των λογισμικών εννοιολογικής χαρτογράφησης, οι κόμβοι αναπαριστάνονται με τη μορφή πλαισίων κειμένου ενώ οι σύνδεσμοι είναι γραμμές που φέρουν ετικέτες, όπου μπορούν να ενσωματωθούν οι περιγραφές των συσχετίσεων μεταξύ κόμβων. Οι διάφορες ιδέες μπορούν να οργανωθούν σε κατηγορίες με δυναμικό τρόπο και να γίνουν εύκολα με προσθήκες ή τροποποιήσεις. Επίσης, μπορούν να δημιουργηθούν αρκετά πολύπλοκοι και εκτεταμένοι εννοιολογικοί χάρτες, οι οποίοι να ξεπερνούν σε έκταση μια τυπική σελίδα. Τέλος, ενσωματώνουν εικονίδια ή άλλα αντικείμενα,  διασυνδέσεις με πηγές στον Ιστό κ.α. ενώ τα αποτελέσματα μπορούν να διαμοιραστούν με τους συμμαθητές και τον διδάσκοντα.

Λογισμικά εννοιολογικής χαρτογράφησης

Inspiration, http://www.inspiration.com
Kidspiration, http://www.inspiration.com
SmartDraw, http://www.smartdraw.com
MindMapper, http://www.mindmapper.com
Conception, http://www.parlog.com
CmapTools, http://cmap.ihmc.us/

CmapTools

To CmapTools είναι ένα πρόγραμμα το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να κατασκευάσουν στον προσωπικό τους υπολογιστή εννοιολογικούς χάρτες και, αν θέλουν, να τους μοιραστούν με άλλους οπουδήποτε στο διαδίκτυο. Η χρήση του είναι δωρεάν για μαθητές και εκπαιδευτικούς, είναι όμως απαραίτητο αυτοί να κατεβάσουν το λογισμικό στον υπολογιστή τους, αφού πρώτα κάνουν εγγραφή.

Mindomo (https://www.mindomo.com)

Το Mindomo είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο χαρτογράφησης ιδεών. Δίνει την δυνατότητα συνεργατικής δημιουργίας χαρτών, διαμοιρασμού και δημοσίευσης και είναι ιδιαίτερα εύχρηστο και φιλικό.

Οι κόμβοι που περιλαμβάνονται στους χάρτες μπορούν να συνδεθούν με πολλαπλούς τρόπους μεταξύ τους, ενώ είναι δυνατόν να προστεθεί σε αυτούς πολυμεσικό υλικό, όπως βίντεο, εικόνες και ήχος. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να ενσωματωθούν στο χάρτη σημειώσεις, σύμβολα και links. Η free έκδοση της εφαρμογής παρέχει στους χρήστες την κατασκευή τριών (3) χαρτών.

Στην παρακάτω διεύθυνση θα βρείτε ένα παράδειγμα:

https://www.mindomo.com/mindmap/76e286a22885443ea995973d222b432a

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: και αυτό το διαδικτυακό εργαλείο αποτελεί μέρος της εκπαίδευσής μας στην Πλατφόρμα Ανοικτών Μαθημάτων που υποστηρίζεται από την Ομάδα Ηλεκτρονικής Μάθησης του Tμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και φιλοξενείται σε υποδομές του Ιδρύματος.